Sociaal Domein en Volksgezondheid

Sociaal Domein en Volksgezondheid

De lasten en baten van het programma zijn hieronder weergegeven.

Toelichting

Budgetoverhevelingen

We stellen de volgende budgetoverhevelingen voor:

Burgerinitiatieven/burgerparticipatie
Vanwege de groeiende behoefte aan projectleiders binnen het programma kerngericht werken en participatie en de behoefte van de organisatie rondom de bijbehorende veranderopgave was er in 2022 behoefte aan extra capaciteit. Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt lukte het niet om deze capaciteit tijdelijk in te vullen, waardoor we deze gelden nodig hebben voor 2023.

Wet Inburgering
In 2022 is de Wet inburgering 2021 in werking getreden. Vanwege de vertraagde opstart in de uitvoeringsorganisatie Regio Rivierenland is niet het volledige budget besteed. Het bleek lastiger dan gedacht om tijdig voldoende en bekwaam personeel te vinden. Ook is vertraging in de aanschaf van het clientvolgsysteem opgetreden. Door het gebrek aan gewenste kwaliteit van de uitvoering van de Wet inburgering 2021, heeft het college in december 2022 besloten om de uitvoering elders te beleggen en daarmee terug te halen van Regio Rivierenland. Dat betekent dat frictiekosten gaan ontstaan om deze overgang soepel te laten verlopen. Daarnaast hebben we een opdracht van het Rijk om statushouders zoveel mogelijk versneld in onze gemeente in veelal kleinschalige tijdelijke opvanglocaties te huisvesten. Voor het inrichten van deze locaties en het organiseren van de begeleiding is extra budget nodig. Deels wordt daarin voorzien vanuit de Hotel en Accommodatie Regeling (HAR). Die regeling is echter voor 6 maanden. In de praktijk blijkt dat binnen 6 maanden permanent huisvesten problematisch is. Dat veroorzaakt kosten waarin in de Rijksmiddelen uit de HAR niet voorzien. Ook wordt een nieuwe collega aangenomen binnen Team Sociaal om werkzaamheden uit te voeren ter voorbereiding op het huisvesten van statushouders. Uitbreiding van ureninzet is noodzakelijk vanwege de verhoogde taakstelling in 2023 en verder. Het bedrag van de niet bestede middelen bedraagt 197.000 euro.

Transitiemiddelen beleidsplan Sociaal Domein
In 2022 zaten we volop in de uitvoering van het programma Sociale Kracht 2021-2024 met de focus op preventieve activiteiten om gezond leven gemakkelijker te maken. Er was extra aandacht voor de positie van jongeren en jongvolwassenen. Voor een aantal projecten hebben we gebruik kunnen maken van financiering van derden, die als cofinanciering is ingezet. Hierbij is gebruik gemaakt van bestaande contract- en subsidieafspraken met ketenpartners en van landelijke fondsen. De  regionale zorginkoop waarvoor in 2022 middelen waren geraamd, is uitgesteld naar 2023. Hierdoor is in 2022 614.000 euro minder uitgegeven dan gepland.

Tussen de programma's

Covid-19
Diverse grote zorgaanbieders hebben een compensatie gekregen voor de meerkosten als gevolg van Covid. Dit is bekostigd uit de rijksgelden voor Covid die verantwoord zijn in programma 2. Per saldo is het budget neutraal.

Organisatiekosten
Voor een toelichting verwijzen wij naar de toelichting in programma 1 onder "Organisatiekosten (salarissen)".

Kwijtscheldingen Rioolheffing
Meerdere inwoners hebben kwijtschelding gekregen voor de rioolheffing. Dit wordt gecompenseerd via programma 8 door een lagere toevoeging in de voorziening WRP.

Wet Inburgering
In 2022 is de Wet inburgering 2021 in werking getreden. Vanwege de vertraagde opstart in de uitvoeringsorganisatie Regio Rivierenland is niet het volledige budget besteed. Het bleek lastiger dan gedacht om tijdig voldoende en bekwaam personeel te vinden. Ook is vertraging in de aanschaf van het clientvolgsysteem opgetreden. De lasten zijn in dit programma opgenomen en de baten zijn opgenomen in programma 1 via de bestemmingsreserve budgetoverhevelingen.

WMo/beschermd wonen
In 2020 heeft de gemeente Nijmegen zijn algemene reserve beschermd wonen opgeheven en het
positieve saldo, in derde 2020, verdeeld onder de gemeenten in Gelderland-Zuid. West Betuwe heeft een bedrag van 202.665 euro ontvangen. Het is aan de gemeenten om dit in te zetten voor de
doorontwikkeling van de decentralisatie beschermd wonen: hoe ziet ons voorzieningenlandschap er
nu uit voor de doelgroep beschermd wonen en wat is nog nodig en hoe organiseren we dit.
Deze ontwikkeling wordt in 2023 verder, in gezamenlijkheid met de gemeenten in regio Rivierenland,
opgepakt. Hierbij zoeken we in West Betuwe aansluiting bij de uitwerking van het thema wonen en
zorg zoals opgenomen in de uitvoeringsagenda "Bouwen aan sociale kracht". Hierin benoemen we de
GGZ als specifieke doelgroep. Het niet bestede gedeelte bedraagt 173.000 euro en dat gaan we in
2023 gebruiken voor hetzelfde doel.

Taakmutaties decembercirculaire 2022
In decembercicrculaire 2002 zijn diverse bedragen toegekend voor bijzondere bijstand, energietoeslag, continuïteit zorg en Oekraïne. Dit konden we niet meert in de begroting aanpassen. De lasten zijn daarom in dit programma gemaakt op deze onderdelen. De baten zijn opgenomen in P10. per saldo is het budgetneutraal

Overige

MFC Kulturhus Burcht van Haeften
Met het nieuwe bestuur van de beheerstichting zijn in 2022 gesprekken gestart over de exploitatie van het MFC. De stichting kampt met een erfenis uit het verleden, mede veroorzaakt door de vorige bestuurder en door corona. Daarnaast heeft de exploitatie te maken met flink gestegen energiekosten en hoge lasten bij de gymzaal. In overleg met het bestuur is voor het jaar 2022 besloten de begrote huur weg te strepen tegen een deel van de instandhoudingsbijdrage. Deze afspraak is begin 2021 in een bestuurlijk overleg gemaakt met het nieuwe stichtingsbestuur om zodoende de exploitatie van het gebouw overeind te houden (opgenomen in de risico inventarisatie 2022/2023).
Voor het zomerreces van 2023 worden er nieuwe afspraken gemaakt met het stichtingsbestuur over
een instandhoudingsbijdrage, die een verdere exploitatie van deze voorziening in Haaften waarborgt. Daarnaast heeft de rechtbank een vonnis uitgesproken over de wanprestatie van de oud-bestuurder. In de bestuursrapportages van 2023 rapporteren wij over de financiële consequenties.

MFC De Pluk
Er hebben zich bij De Pluk minder calamiteiten onderhoud voorgedaan en er zijn hogere huuropbrengsten. Dit komt omdat de huuropbrengst in de begroting niet is geïndexeerd en de huurcontracten wel. Per saldo resulteert dit in een voordeel van 37.000 euro.
In de eerste bestuursrapportage komen we terug op de structurele verhoging van de huuropbrengsten.

Incidentele subsidies volgens subsidieverordening
Als gevolg van met name  corona zijn er in 2022 voor 33.000 euro minder incidentele subsidieaanvragen gedaan.

Toezicht kinderopvang
De inspectie kinderopvang bezocht in 2022 alle locaties voor kinderopvang (dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus en gastouders). De inspectie constateerde minder overtredingen dan verwacht op basis van de risicoprofielen van de kinderopvanglocaties. Het begrote bedrag is gebaseerd op deze risicoprofielen. Als er geen overtredingen zijn, is een nader onderzoek niet nodig. Dit heeft een positief effect van 29.000 euro op de uitgaven.Zowel het aantal nieuw te starten opvanglocaties als het aantal overtredingen bij de jaarlijkse onderzoeken is niet te voorspellen.

Opvang Oekrainers
De ontvangen gelden in 2022 voor de opvang van Oekraïners is voldoende om alle kosten te voldoen. We houden 224.000 over. Deze gelden mogen we houden en vallen vrij ten gunste van het resultaat. De verantwoording vindt plaats via de SiSa-regeling. Voor verder toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Vluchtelingen en Corona.

Inkomensvoorzieningen en participatie

Inkomensvoorzieningen (BUIG, gebundelde uitkering voor het bekostigen van uitkeringen).
Het BUIG voordeel in 2022 is 190.000 euro hoger dan begroot. Dit komt door een daling van het aantal uitkeringen. Vanaf het jaar 2022 geldt de solidariteitsregeling en hebben we voor het eerst te maken met het ingroeimodel op de BUIG (25% van het resultaat hierop). Eventuele overschotten op de BUIG zijn afhankelijk van het totaaloverschot BUIG van alle gemeenten bij Werkzaak.

Begeleide Participatie Werkzaak
Als gevolg van lagere kosten door minder uitkeringen dan verwacht door Werkzaak ontstaat er een voordeel van 103.000 euro ten opzichte van hun bestuursrapportage.

Begeleide participatie Avres
Er is een DVO opgesteld met Avres over de omzetafname bij Avres. Dit komt voort uit de fusie van West Betuwe. De voormalige gemeente Lingewaal is uit de GR Avres gestapt en staat nog steeds garant voor een bepaalde omzetafname van diensten bij Avres. Als hier niet aan wordt voldaan, betaalt de gemeente bij om het tekort te dichten. In 2022 heeft de gemeente 71.000 euro bijbetaald.

Tozo
De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) is uitgekeerd door het Rijk op basis van een vooruitbetaling. De specifieke uitkering wordt verantwoord via SiSa (Single information, Single audit). Op basis van de ontvangen SISA-verantwoording vindt een verrekening plaats van 128.000 euro die de gemeente moet terugbetalen.

Armoedebeleid
Hoewel het bedrag voor armoedebeleid vast staat, fluctueert het bedrag jaarlijks omdat het een open eind regeling is. Voor dit jaar hebben wij minder uitgegeven dan begroot. Er is een voordeel van 241.000 euro. Mogelijk heeft dit te maken met het uitkeren van de energietoeslag, waardoor minder inwoners een beroep hebben gedaan op de bijzondere bijstand.

Energietoeslag
De Energietoeslag heeft landelijk een ongekend hoog bereik en kost daardoor meer dan verwacht. Het Rijk heeft toegezegd om de kosten van de Energietoeslag volledig voor haar rekening te nemen. De verwachting is dat het Rijk de tekorten compenseert. Mogelijk is dit niet voldoende. Gemeenten kampen landelijk met tekorten, omdat het Rijk het aantal rechthebbenden te laag heeft ingeschat. Op dit moment is het nadeel 212.000 euro.

Openbare gezondheid
Kansrijke start
Het voordeel van 28.000 euro ontstaat grotendeels doordat er in 2022 minder interventies uitgevoerd zijn dan verwacht voor kansrijke start. Ook hebben we in 2022 van de VNG een niet begroot bedrag van 8.000 euro ontvangen voor het opstellen van het Lokaal Preventie Akkoord (LPA) in 2021.

Eenzaamheid
We hebben 45.000 euro minder besteed aan activiteiten tegen eenzaamheid. De reden dat dit bedrag niet is uitgegeven is dat de activiteiten (zoals open eettafels, tompouce-actie en een ontmoetingshuis) zich vooral afspeelden in de week tegen de eenzaamheid (week 40). De rest van het jaar zijn er nauwelijks activiteiten geweest. Dit komt ook doordat de aanwezige beleidscapaciteit op dit onderdeel beperkt was door de nodige inzet voor de Oekraïne opvang en de asielcrisis. In 2023 maken we een plan om eenzaamheid meer gewicht te geven en breder op te pakken.

Jeugdgezondheidszorg
Het voordeel van 33.000 euro ontstaat grotendeels doordat er een deel van de gemaakte kosten door GGD en Santé worden vergoed door de ontvangen doeluitkeringen voor Onderwijsachterstandenbeleid en opvang vluchtelingen Oekraïne.
 

Jeugd en Wmo
Op Jeugd en Wmo is er totaal een nadeel van 258.000 euro, dat is ongeveer 1,1% van de totale begroting. Dit bedrag bestaat uit een voordeel op de Wmo van 268.000 euro, een nadeel op de Jeugd van 545.000 euro en een voordeel bij de gecombineerde taken Wmo en Jeugd van 19.000 euro.
Het totale nadeel op Jeugd en Wmo van 258.000 dekken we enerzijds door een onttrekking van 182.000 euro uit de bestemmingsreserve (BR Sociaal Domein) en anderzijds door de incidentele rijksmiddelen voor coronameerkosten en Oekraïners.

In onderstaand overzicht geven we het verloop weer van de primitieve begroting tot aan de actuele begroting afgezet tegen de resultaten van de jaarrekening.

De Wmo en de Jeugdwet zijn openeinderegelingen. De uitgaven hangen dus uiteindelijk af van de vraag naar hulpverlening en de bijbehorende uitgaven.

Wmo
Op de totale Wmo-uitgaven hebben we te maken met een voordeel van 268.000 euro, dat is ongeveer 2,9% van de totale Wmo-begroting. Bij de 1e bestuursrapportage is het zorgbudget voor de Wmo verhoogd vanwege de verwachte stijgende aantallen en prijsindexering bij met name huishoudelijke ondersteuning en ambulante zorg. Die verwachting is vervolgens ook uitgekomen.  Het voordeel op de Wmo komt vooral door lagere kosten voor maatwerkvoorzieningen zoals woningaanpassingen, vervoer- en hulpmiddelen.

Jeugd
Het nadeel op Jeugd van 545.000 euro (ongeveer 4,3%) komt door hogere uitgaven voor jeugdgezondheidszorg. Dit valt met name te zien bij de uitgaven voor geestelijke gezondheidszorg en de ambulante zorg waar duurdere, langere trajecten zijn ingezet. Ten opzichte van voorgaand jaar is het totaal aantal jeugdigen met een hulpvraag wat gedaald, maar  zijn de gemiddelde uitgaven  per jeugdige gestegen.

Conclusie
De conclusie is dat budgetten bijna toereikend zijn geweest in 2022. Dit heeft  te maken met de bereikte extra besparing dankzij het Programma Sociale Kracht waardoor de uitgaven verlaagd zijn. De overschrijding heeft vooral te maken met duurdere en langere zorgtrajecten in 2022 dan begroot.

We verwachten een extra rijksbijdrage waardoor gemeenten minder hoeven te besparen op jeugdhulp. Deze middelen zijn incidenteel en gelden voor de jaren 2024-2025. Dit om in ingewikkelde maatschappelijke omstandigheden in de jeugdzorg te verbeteren. 

Hieronder een overzicht van de realisatie cijfers Jeugd-WMO over de jaren 2019 tot en met 2022.
 

Beleidsplan Bouwen aan Sociale Kracht
In het kader van het beleids- en uitvoeringsplan Bouwen aan sociale kracht 2021-2024 zetten we actief in op het verminderen van dure zorg. Dit doen we onder meer door het versterken van de samenwerking met de huisartsen via de inzet van de POH GGZ jeugd en door het voeren van meer regie op in te zetten zorg door Team Sociaal en de gecertificeerde instellingen. En ook door te sturen op het aanpassen, afschalen of tijdig beëindigen van geplande zorg. Deze aanpak werpt inmiddels zijn vruchten af.
In de begroting 2022 is een taakstelling van 700.000 euro opgenomen. Met de inzet van de maatregelen realiseerden we een besparing op van 1.500.000 euro in 2022. Er is met de realisatie van deze besparing echter geen saldovoordeel vanwege de hogere jeugdzorguitgaven en organisatiekosten.